De term ‘Levensloopbestendig wonen’ horen we de laatste jaren steeds vaker. Met deze term bedoelen we een woning waarin we ook nog prima op onze oude dag, als we het nodige mankeren, kunnen wonen. Een woning die niet alleen comfortabel maar ook veilig en bovenal toegankelijk is. Het is in veel gevalleen mogelijk om een bestaande woning om te bouwen naar een levensloopbestendige woning. Een woning die echt als levensloopbestendige woning is gebouwd, biedt natuurlijk wel de beste mogelijkheden.
Veel vragen
Er is veel onduidelijkheid over levensbestendig wonen. Maar wat zijn dan de verschillen tussen een seniorenwoning en een levensloopbestendige woning? Welke aanpassingen en voorzieningen betreft het precies? Welke voorzieningen kunnen ook in een bestaande woning worden aangebracht? Kan dit alleen in koopwoningen of zijn er ook levensbestendige huurwoningen? En ook in een beetje redelijke prijsklasse? Zo zijn er ontzettend veel vragen over levensbestendige woningen. We kunnen ze in dit artikel niet allemaal beantwoorden. We vermelden hier in ieder geval wel in grote lijnen de verschillen tussen een seniorenwoning en een levensloopbestendige woning. Ook is er een overzicht van de verschillende voorzieningen om woningen aan te passen.
Verschillen
Het verschil tussen een seniorenwoning en een levensloopbestendige woning is voor veel mensen niet altijd even duidelijk.
Levensloopbestendige woning
Een levensloopbestendige woning is geen aangepaste woning. Het is een normale woning die zodanig is ontworpen dat deze zonder ingrijpende verbouwingen en/of uitbreidingen kan worden aangepast. Zo’n woning is dus zo gebouwd dat deze geschikt is voor iedere levensfase van de bewoner(s). Hij groeit dan ook als het ware mee met de bewoners. Deze kunnen blijven wonen in hun vertrouwde woning en in hun vertrouwde woonomgeving, waar ze ook hun sociale netwerk hebben. Zolang ze nog jong zijn en de kinderen nog thuis wonen, dan hebben ze heerlijk de ruimte met een lekkere grote uitbouw of een ruime garage. Ook de riante gang en overloop, de ruime badkamer en lekkere grote deuren zijn prettige bijkomstigheden. Later, als ze minder goed ter been zijn, dan zijn dat zaken die heel goed uitkomen als de woning moet worden aangepast. De uitbouw of garage kunnen moeiteloos worden omgetoverd tot een slaapkamer en badkamer en de deuren, gangen en drempels vormen geen beletsel voor mensen met een verminderde mobiliteit.
Seniorenwoning
Seniorenwoningen zijn bedoeld voor mensen die een dagje ouder worden en wat minder goed ter been zijn. Ze zijn vaak al enigszins aangepast aan mensen die minder goed ter been zijn, maar niet volledig. Soms zijn ze volledig aan te passen en soms ook niet. Er is in seniorenwoningen bijna altijd wel de mogelijkheid om op de begane grond te slapen en ook de badkamer bevindt zich meestal op de begane grond. Natuurlijk zijn er ook geheel gelijkvloerse woningen voor senioren. Deze seniorenappartementen zijn bijna altijd prima bereikbaar voor invaliden. Maar wanneer iemand echt van een rolstoel afhankelijk is, dan biedt de gemiddelde seniorenwoning soms te weinig mogelijkheden. De keuken is niet aangepast en ook de badkamer zal te wensen overlaten. Dergelijke voorzieningen, evenals een traplift, kunnen achteraf vaak nog wel worden aangepast. Maar waar het bij een aantal van deze woningen vaak fout gaat, is vaak de ruimte en de bewegingsruimte. De gang en overloop zijn bijvoorbeeld vaak te krap om met de rolstoel te kunnen draaien en de binnendeuren zitten niet op de goede plaats. Deze aanpassingen zijn niet zomaar te realiseren. Wie een seniorenwoning zoekt maar ervoor wil zorgen dat een verhuizing in het geval van invaliditeit niet noodzakelijk is, moet bij het kiezen van de woning dus goed opletten of de woning wel voldoende kan worden aangepast.
Voorzieningen
Die aanpassingen en voorzieningen kunnen in levensloopbestendige woningen wél altijd worden aangebracht. Gelukkig wordt er tegenwoordig bij de bouw van seniorenwoningen al heel vaak rekening houden met deze factoren zodat deze vaak ook helemaal kunnen worden aangepast aan wat invalide bewoners nodig hebben. Het is niet gezegd dat onderstaande voorzieningen allemaal nodig zijn. Dat verschilt sterk per woning en per bewoner. Veel voorzieningen zijn misschien ook al aanwezig in seniorenwoningen, andere kunnen in alle woningen aangebracht en sommige voorzieningen zijn echt heel lastig of kostbaar om achteraf aan te brengen. Eenvoudige, voor de hand liggende aanpassingen als extra beugels en handgrepen die in iedere woning kunnen worden aangebracht laten we in onderstaand overzicht achterwege.
Bredere deuren en verlaagde drempels
Mensen die voor hun mobiliteit afhankelijk zijn van een rollator of rolstoel, moeten makkelijk door hun woning kunnen bewegen. Dat betekent dat de deuren breed genoeg moeten zijn, op de goede plaats moeten zitten en ook de goede kant op moeten scharnieren of zelfs als schuifdeur zijn uitgevoerd. Ook moeten de drempels worden verlaagd of verwijderd, om geen onoverkomelijk obstakel te vormen. Dit zijn zaken die bij het nieuw bouwen van een woning natuurlijk geen enkel probleem zijn maar die maar heel moeilijk kunnen worden gerealiseerd in een oudere, kleinere woning.
Geschikte antislipvloer
Om je makkelijk in huis voort te kunnen bewegen met een looprekje, rollator of rolstoel, moge het duidelijk zijn dat de vloer voldoende vlak dient te zijn. Ook moet hij glad en hard genoeg zijn. Het is geen pretje om met een looprekje over hoogpolig tapijt met een zachte ondergrond te lopen. Maar de vloer mag ook niet zo glad zijn, dat je er gemakkelijk op uit kunt glijden. Dat leidt onherroepelijk tot valpartijen. Natuurlijk hoeft de vloer niet overal antislip te zijn, als hij maar niet erg glad is en wel goed antislip is op plaatsen met een groter risico op uitglijden. Deze voorziening kan in nagenoeg alle woningen worden aangebracht.
Slaapkamer en badkamer op de begane grond
Wie moeite heeft met traplopen, heeft het liefst een slaapkamer en badkamer op de begane grond. Logisch. Bovendien moeten die ruimtes zodanig zijn ontworpen en ingericht dat je je er ook met een looprekje, rollator of rolstoel in kunt bewegen. Een slaapkamer en badkamer op de begane grond vergt over het algemeen een uitbouw, tenzij bijvoorbeeld de garage daarvoor kan worden ingericht. Het vergt in ieder geval een forse investering. Een alternatief is een geheel gelijkvloerse woning, mits de voordeur hiervan makkelijk (via een lift of hellingbaan) bereikbaar is.
Andere oplossing: de traplift
Als de slaapkamer en badkamer op de verdieping niet ruim genoeg zijn om aan te passen, is er gelukkig nog een andere oplossing om die ruimtes, ook als je van een rolstoel afhankelijk bent, te kunnen bereiken. De traplift. Deze kost maar een fractie van een flinke uitbreiding en is binnen een paar weken en soms zelfs binnen enkele dagen geplaatst. Dé oplossing voor mensen die niet meer de trap op kunnen. Kies wel een model dat het beloopbare gedeelte van de trap zo min mogelijk afdekt. De trap moet immers wel bereikbaar zijn voor mensen die nog wel trap kunnen lopen. Een traplift past in bijna ieder woning. Uiteraard is een traplift ook handig voor mensen die de slaapkamer en badkamer op de begane grond hebben maar graag ook op de verdieping van hun huis willen komen. Is het ook moeilijk om de ingang van de woning te bereiken? Er zijn ook trapliften die geschikt zijn voor toepassing buitenshuis.
Inloopdouche
Deze benaming is natuurlijk niet echt handig als het gaat om mensen die niet meer goed kunnen lopen, maar een inloopdouche is wel een prima oplossing. Zo’n douche geeft geen deur en ook een nagenoeg vlakke vloer zodat je er zonder enige hinder in en uit kunt. Behalve een inloopdouche dient uiteraard ook de rest van de badkamer te worden aangepast met bijvoorbeeld een aangepaste wastafel. Verder dient de vloer vlak genoeg te zijn, zonder hinderlijke verdiepte afvoerputjes.
Aangepaste keuken
Met een rolstoel is het een ramp om in een normale keuken een maaltijd te bereiden. Je kunt je benen nergens kwijt zodat het aanrecht amper bereikbaar is. De bovenkastjes zijn uiteraard helemaal onbereikbaar. Een aangepaste keuken is dan dé oplossing. Deze kan helemaal worden aangepast aan de mogelijkheden en onmogelijkheden van de gebruiker.
Seniorenwoning of een levensloopbestendige woning?
Er zijn veel factoren die meespelen in deze keuze. Wie er vooraf voor kiest om in een levensloopbestendige woning, hoeft niet meer te kiezen. Maar wie in een normale woning woont moet kiezen of de huidige woning later indien noodzakelijk wordt aangepast of een verhuizing naar een aangepaste of meer geschikte toch handiger is. Het aanpassen van de huidige woning zorgt er natuurlijk wel voor dat u in uw vertrouwde woning en buurt kunt blijven wonen.
Nog een optie: de mantelzorgwoning
Is de huidige woning niet goed aan te passen maar heeft u wel een ruime tuin? Dan is er nog een andere optie: dan kun u de woning ook levensloopbestendig te maken door een zogenaamde mantelzorgwoning in de tuin te plaatsen.
Het goede nieuws
Gelukkig wordt er steeds meer levensloopbestendig gebouwd. Wie een kijkje in het nieuws neemt, ziet dat er echt in ontzettend veel plaatsen initiatieven zijn voor de bouw van levensloopbestendige woningen. In onderstaand interview op BNR Nieuwsradio is te horen hoe er ook oplossingen zijn voor het ombouwen van bestaande sociale huurwoningen tot een levensloopbestendige (lees: aangepaste) woning.
